znajdź projektanta

Projektanci i badacze – trudna miłość czy małżeństwo z rozsądku



Artykuł autorstwa Michała Kocikowskiego.


Współpraca projektantów i badaczy społecznych powinna być tak oczywista jak fakt, że słońce wschodzi na wschodzie a zachodzi na zachodzie. Przecież projektowanie jest niczym innym jak odpowiadaniem na ludzkie potrzeby (nawet jeśli są jeszcze nieuświadomione), a któż zna się na ich zgłębianiu – obserwowaniu i odkrywaniu – lepiej niż badacze.

Idea współpracy projektantów i badaczy nie jest nowa. Opierają się na niej Design Thinking, Service Design czy Human Centered Design – badacze rozpoznają potrzeby użytkownika, projektanci opracowują ich rozwiązanie i tworzą prototyp, który badacze testują. W kolejnych iteracjach rozwiązanie jest udoskonalane, aż osiągamy jego optymalną wersję. Tak powstały produkt, usługa, marka jest wdrażana i odnosi sukces na rynku. Tak byłoby w świecie idealnym. Niestety świat idealny nie istnieje i schody zaczynają się już na samym początku – wraz z pytaniem: Po co projektantom badacze? Przecież porozmawiać  z ludźmi potrafi każdy! Tak, jest w tym wiele prawdy. Nie wątpimy w interpersonalne zdolności projektantów. Prowadzenie badań społecznych to nie jest rocket science. Choć pewne predyspozycje mieć trzeba, to wielu rzeczy można się po prostu nauczyć, teoretycznie i praktycznie.

Za współpracą przemawiać może jednak wiele względów praktycznych, jak choćby ten, że rzetelnie przeprowadzone badania mogą być długotrwałe i męczące – przygotowanie koncepcji badania, przeprowadzenie desk research, opracowanie narzędzi badania – scenariusza wywiadów, kart obserwacji, dobór i rekrutacja odpowiednich respondentów, realizacja wywiadów i obserwacji, transkrypcja, analiza i synteza danych… To może pochłonąć i czas, i energię, dlatego badania najczęściej robi się zespołowo.

Za podziałem zadań w procesie projektowym przemawia jednak inny, dużo ważniejszy argument. Badacz, który nie jest obciążony odpowiedzialnością za decyzje projektowe, którego rolą nie jest poszukiwanie rozwiązań, może skupić się na słuchaniu, obserwowaniu. Badacz nie przepuszcza wypowiedzi respondentów przez filtr tego co w projektowaniu możliwe, a co niemożliwe. Nawet jeśli zna ograniczenia, nie mają one wpływu na sposób, w jaki patrzy na badaną rzeczywistość.

Jeszcze ważniejsza jest współpraca na etapie testowania. Poddawanie ewaluacji swojego dzieła bez podświadomego bronienia go jest w praktyce niezmiernie trudne. Wcale nas to nie dziwi, przecież projektant z założenia projektuje dobrze! Decyzje, które podjął, mają uzasadnienie, ale testowanie to nie czas na przekonywanie użytkownika do swoich racji. Badaczowi, który nie jest autorem rozwiązania dużo łatwiej przychodzi wysłuchać użytkownika i przyjąć uwagi.

Badacze i projektanci siłą rzeczy stoją trochę po dwóch stronach barykady. Projektowanie najczęściej jest negocjowaniem między potrzebami a możliwościami. Współpraca między projektantami i badaczami nie jest wolna od napięć, ale zwiększa szanse na sukces projektu. To może być trudna miłość, która jednak, jak małżeństwo z rozsądku, ostatecznie wszystkim się opłaca.



Michał Kocikowski – badacz społeczny, absolwent studiów III stopnia w Instytucie Kultury Polskiej UW. Doświadczenie w prowadzeniu badań jakościowych zdobywał, współpracując zarówno z dużymi agencjami badawczymi, jak też organizacjami pozarządowymi (m.in. Helsińską Fundacją Praw Człowieka). W ramach stowarzyszenia Engage Warsaw działa na rzecz rozwoju usług publicznych według metodologii service design.

Magdalena Ochał – doktor socjologii, członkini Polskiego Towarzystwa Socjologicznego i Transdyscyplinarnej Sieci Badaczy Jakościowych. Specjalizuje się w badaniach dla sektora publicznego, w tym dla instytucji kultury. Współpracowała badawczo z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oraz Zachętą – Narodową Galerią Sztuki. Studentka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego.

Razem od 2014 roku tworzą Kolektyw Badawczy, pod którego szyldem realizują badania rynkowe, diagnozy społeczne, prowadzą konsultacje i animują procesy partycypacyjne. Współpracują z urbanistami, architektami oraz projektantami produktów, usług i marek, dla których badają potrzeby użytkowników i testują rozwiązania.

 

Na ich kolektywny dorobek składa się współpraca z instytucjami takimi jak Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy, Mazowiecki Instytut Kultury, Muzeum Historii Żydów Polskich, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie czy Orkiestra Sinfonia Varsovia.

^ Wróć na górę